Waarom je Gerwin van der Werf moet lezen

En niet alleen omdat hij dit jaar het Boekenweekgeschenk schrijft

Afgelopen week werd bekend dat Gerwin van der Werf het Boekenweekgeschenk van 2025 schrijft. (Dit jaar koos een jury de schrijver uit door middel van een wedstrijd) Voor wie dacht: hè, wie is dat? Gerwin van der - wie? Of voor wie dacht: daar moet ik eens een boek van gaan lezen. Deze nieuwsbrief is voor jou. Dit is waarom je Gerwin van der Werf moet lezen en welke boeken van hem ik je zou aanraden.

Even een trip down memory lane

Van der Werf debuteerde met zijn roman Gewapende man (2010) bij Atlas Contact (toen nog Contact), maar we gaan eerst even een zijstapje maken. Naast schrijver is deze auteur namelijk ook columnist. Hij schreef en schrijft hij voor Trouw, destijds schreef hij columns over zijn leerlingen. Op het moment geeft hij nog steeds les: hij is namelijk muziekdocent op een internationale school. Anyway, die columns vielen in de smaak en werden gebundeld in Schooldagen (2014) en Stampen en zingen (2018).

Het vroege werk (2010 - 2013)

Terug naar het echte beginpunt: de roman. In Gewapende man (2010) volgen we Leon Wind die zich voor drie maanden terugtrekt in een dorp in Zeeuws-Vlaanderen. Hij zoekt de afzondering om in alle rust te kunnen werken aan zijn proefschrift over een 15de-eeuws muziekhandschrift. Even buiten het dorp, pal over de grens, woont een oud klasgenoot, de inmiddels befaamde verdediger van Club Brugge en beoogd invaller voor het Nederlands elftal. Wind heeft nog een rekening met hem te vereffenen en zint op wraak. Kortom: een spannende roman waarin voetbal en muziek figureren, maar wraak het hoofdmotief is.

Daarna volgden Wild (2011) over een jongen die het bos in vlucht en daar leert te overleven. Dit boek kwam ook op de Longlist van de Libris Literatuur Prijs van 2012 terecht. En ook Luchtvissers (2013) werd goed ontvangen. Een roman waar we ook al kenmerkende thema’s zien terugkomen, in dit geval: afzondering. In Wild is het de jongen die het bos ingaat, in Luchtvissers is het een man die naar een afgelegen eiland in de Atlantische Oceaan reist. En als we zijn hele oeuvre tot nu toe bekijken, zijn er wel meer kenmerken die terugkomen.

Zijn meest recente romans (2018 - 2024) en de roadtripboeken

Na de eerste drie boeken volgen Een onbarmhartig pad (2018), Strovuur (2020) & De droomfabriek (2022) en meest recent Wilgeneiland (2024). Wat valt hier op? Zowel Een onbarmhartig pad als Strovuur zijn roadtripboeken. In Een onbarmhartig pad reizen we over de hooglanden van IJsland met een vreemde lifter en een man die veel te ver gaat om zijn huwelijk te redden, in Strovuur zijn het een neef en een nicht die tijdens een bloedhete zomer naar Parijs rijden en in het achterland van België strandden.

Dan hebben we nog een thema: onderwijs. Dat zien we het meest duidelijk terug in De droomfabriek, waarin de onervaren wiskundedocent Josie een vmbo-klas lesgeeft. Ze raakt in de ban van de 15-jarige leerling Carmen, die ook influencer is. En in zijn nieuwste roman Wilgeneiland volgen we een 13-jarige jongen die in een klein dorpje een mysterie wil oplossen. Niet zo gek dat meerdere boeken van Van der Werf op de shortlist van het Beste Boek voor Jongeren belandden, als je het mij vraagt.

Ik in 2022 toen een bookface de trend van het moment was

De kenmerken van de boeken van Van der Werf

Wat zijn die kenmerken dan precies? Ik las zelf nog niet alles van Van der Werf, maar met drie boeken toch aardig wat, en dit is wat ik kan onderscheiden.

• Een jonge hoofdpersoon | In Wild is het de 12-jarige Simon, in Strovuur de nicht en neef die beide tieners zijn, in Wilgeneiland een 13-jarige jongen. De boeken van Van der Werf zijn vaak coming of age te noemen en worden vaak getipt om te lezen voor de literatuurlijst op de middelbare school. Het literaire gehalte is er namelijk, maar het heeft door de jonge hoofdpersoon een young adult feeling.

• Muziek | Een ding is zeker: in elk boek van Van der Werf zit iets muzikaals. Van iemand die een proefschrift schrijft over een 15de-eeuws muziekhandschrift in zijn debuutroman tot personages die muziekinstrumenten spelen (ik herinner me een viola). De muziekdocent die de schrijver ook is, zien we veel terug. En dat pakt goed uit, vind ik.

• Roadtrips | Na Een onbarmhartig pad en Strovuur is ook het boekenweekgeschenk een verhaal waarin personages een rondreis maken. De roadtrip is een ding bij Gerwin. Een format dat lekker werkt omdat je simpelweg overal heen kunt als schrijver.

• Afzondering | Kleine dorpjes, een bos of een achterland. Personages trekken terug of sluiten zich bewust af om zich ergens op te richten. En een roadtrip waarin iemand zelf op reis gaat - of samen - is ook ergens een afzondering. Je zit tenslotte samen een tijdje opgesloten in een auto.

Wat ik las van Van der Werf en waarom ik je het aanraad

Ik kan een overdreven lofzang houden, maar dat gaat me wat ver. Wat ik wel denk is dat je Gerwin van der Werf eens zou moeten lezen. Hij schrijft vlot, luchtig en bovenal ontzettend fijn. Geen overdaad aan zinnen vol bijzaken, maar zinnen die het verhaal op gang brengen en niet onbelangrijk: houden. Mijn favoriete boek van hem is Strovuur, waarin we met Fay (17) en haar neef Elvin naar Parijs roadtrippen in een Mitsubishi Sapporo. Van der Werf zet jonge personages nooit idioot neer, ze worden nooit een karikatuur, in dit boek al helemaal niet. Elvin met een kort lontje en Fay met groot verdriet zijn niet enkel dat.

Het absurdistische randje aan dit boek, maakt het vooral fantastisch en ook het verhaallijntje waarin Fay een zestiende-eeuws koorboek uit een klooster steelt is heerlijk. Als je eerder Rob van Essen las, probeer Van der Werf eens uit, zou ik zeggen. Zijn laatste vier boeken komen binnenkort allemaal in midprice uit dus voor 15 euro is proberen nog niet zo’n gek idee.

Het boekenweekgeschenk

Als je denkt: ga ik toch niet doen, een eerdere roman van Van der Werf lezen. Geen zorgen. Je krijgt tijdens de boekenweek De krater cadeau. Kan je ook proberen. Een kenmerkende en typische Van der Werf, is mijn eerste indruk want: jonge personages, roadtrip en een mysterie. Ik heb er in ieder geval zin in.

Hier gaat het over:

Ik begreep niet dat een ruimtesonde vijfentwintig miljard kilometer kon reizen in een halve eeuw, en dat wij om de haverklap moesten tanken en niet eens meer thuis zouden komen.

Eden is met haar twee broers op weg naar een meteorietkrater, ergens in Duitsland. Ze heeft een missie: haar jongste broer redden. Benjamin heeft een depressie, Johnny een rijbewijs. Benjamin weet alles van sterren en meteorieten, Johnny weet de weg – hopelijk. En Eden? Die zit ertussenin. Altijd ertussenin.

Heb jij al eens iets van Gerwin van der Werf gelezen of ga je dat nu wél doen? Laat het me weten. Tot de volgende.