De Tiktokificatie van de klassieker is in volle gang
Geen clothbound classics maar cartoonkarakters op een neonkleurig omslag
Afgelopen maand was er weer ophef op booktok, en ook op de boekenkant van X. Penguin Books kondigde namelijk aan dat de klassiekers van Jane Austen in een nieuw jasje werden gestoken. Geen clothbound classics dit keer, maar covers die meer weghebben van het gemiddelde romanceboek op de TikTok-tafels. De Tiktokificatie van de klassieker is kortom in volle gang en zo gaat dat er precies aan toe.
Jane Austen met een sausje van booktok
Hieronder zie je ze staan, Pride & Prejudice en Emma in een gloednieuw jasje. We zien felgekleurde covers en cartoonkarakters, zoals we ook bij romanceboeken van Hannah Grace of Ali Hazelwood zien. Een cover die op dit moment werkt, marketingtechnisch, want de boeken gaan als warme broodjes over de toonbank. Bij Penguin weten ze dat ook en besloten ze Jane Austen te tiktokificeren. Dat leverde nogal wat heftige reacties op via X. Op Reddit spotte ik een treffende reactie: “These covers feel like season posters for Sex Education, not Austen novels. They feel completely disconnected from their contents”
“Wie zo’n editie van een Jane Austen oppakt, verwacht een makkelijk leesbare beach read zoals Emily Henry of Carley Fortune. Geen klassieker die af en toe best taai is om doorheen te komen, waar je moeite voor moet doen”
Penguin wil duidelijk Generatie Z aanspreken om klassiekers op te pakken, maar is dit de goede manier? Ik denk van niet. Wie zo’n editie van een Jane Austen oppakt, verwacht een makkelijk leesbare beach read zoals Emily Henry of Carley Fortune. Geen klassieker die af en toe best taai is om doorheen te komen, waar je moeite voor moet doen. Het is kortom een staaltje slimme maar misleidende marketing om een doelgroep binnen te hengelen die wel klassiekers wil lezen, maar niet weet hoe. Die boeken koopt op basis van de cover. En dat is eigenlijk best wel kwalijk, als je het mij vraagt.
Dieptepunt van deze boeken? De voorwoorden van romance auteurs die de meest cringe opmerkingen ooit maken, zo zegt IJsbreker-auteur Hannah Grace over Sense & Sensibility: ‘If Elinor were real, I’d bet that her favourite Taylor Swift song would be This is Me Trying.’ Ik mag dan op het randje van Gen Z en millennial verkeren, maar ik durf te wedden dat ik niet de enige ben die dit ronduit ongemakkelijk vindt.
Gen Z’ers lezen echt wel klassiekers
Gelukkig zijn er lichtpuntjes. Gen Z’ers lezen namelijk best divers als ik TikTok mag geloven. Natuurlijk zijn er altijd mensen die enkel één genre lezen, maar ik zie genoeg Gen Z’ers uit zichzelf klassiekers oppakken of Love, Theoretically van Ali Hazelwood afwisselen met 1984 van George Orwell. Daarnaast was Donna Tartt’s De verborgen geschiedenis onwijs populair en pakten Gen Z’ers onlangs massaal Witte nachten van Dostojevski op. NRC schreef er hier over.
Wie nog denkt dat booktok enkel een plek is voor meisjes die romantische boeken lezen met veel spicy scènes (wat ook mag), moet zichzelf echt eens even achter de oren krabben. Ook een deel van die groep is geïnteresseerd in klassiekers of literatuur. Breed lezen bestaat ook nog in tijden van algoritmes die ons steeds dezelfde boeken voorschotelen. Gelukkig maar.
Jongere doelgroepen aanspreken met klassiekers in hippe jasjes is niet nieuw
Vorig jaar rond dezelfde tijd kwam Penguin met omslagen van werken van Shakespeare in eenzelfde soort stijl als die van Austen, zoals je hieronder kunt zien. Maar klassiekers in nieuwe jasjes steken en jongeren aanspreken om ze op te pakken is van alle tijden.
De afgelopen jaren zagen we Mina Lima-boeken die interactieve elementen bevatten, zoals een envelop om te openen of een plaatje dat je kunt verschuiven. Mina Lima maakt Harry Potter-boeken op deze manier maar ook klassiekers zoals Alice in Wonderland, De kleine zeemeermin, The wizard of Oz, The Adventures of Pinocchio.
Een andere manier om jongeren klassiekers te laten lezen dan door het omslag, is het uitbrengen van de klassieker als graphic novel. Sinds het succes van Heartstopper is de graphic novel populairder dan ooit en daarom worden klassiekers ook wel eens in zo’n jasje gestoken.
“Klassiekers werden getwilightificeerd”
In 2010 was het Twilight dat de klok sloeg en werden klassiekers getwilightificeerd, zoals The Telegraph (paywall) schreef. De boeken van Stephanie Meyer over een meisje dat moet kiezen tussen een weerwolf en een vampier werden ook verfilmd en werden populairder dan ooit. Ik heb er zelf zoete herinneringen aan, omdat ik tijdens mijn middelbareschooltijd naar de bioscoop ging als er een nieuw deel uit was van de Twilight-saga. Maar dat even terzijde. De zwarte covers van Twilight bevatten een bloem, een hand met een appel en daarop speelden uitgevers in. Op Wuthering Heights (2010) stond zelfs “Bella’s and Edward’s Favourite Book”, de hoofdpersonages uit de Twilight-reeks. Wederom: slimme maar listige marketing om jongeren binnen te hengelen.
Hoe het ook kan: mooie omslagen zonder de cartoon en cringe
Begrijp me niet verkeerd, het lijkt me geen slecht idee om jongeren aan te sporen om eens een klassieker op te pakken. De manier waarop staat me alleen tegen in geval van de Penguin-klassiekers in cartoonjasje. Het valse marketingidee. Gelukkig zijn er genoeg manieren waarop het wel werkt. Een fijne reeks vind ik de Wereldklassiekers van Nederlandse uitgeverij Blossom Books, die voor elke klassieker een schrijver zoeken die enthousiast is over een bepaald werk. Maria Posthuma, die iconische reeksen als De Hongerspelen en Twilight (daar is ‘ie weer) vertaalde, hertelde bijvoorbeeld Frankenstein. Elke klassieker wordt aangepast en op een gemakkelijkere manier verteld die dichtbij het origineel blijft. Dat zorgt ervoor dat het laagdrempeliger is om het op te pakken: slim idee. De klassiekers zijn daarnaast in een prachtig clothboundish jasje gestoken met passende illustraties van Sophie Pluim.
“In Nederland gaat het sowieso best goed qua klassiekers uitgeven”
In Nederland gaat het sowieso best goed qua klassiekers uitgeven. De Rainbow-klassiekers met bloemige omslagen vinden hun weg ook naar boekenkasten van jongeren (ik deed er voor mijn werk bij Bookinfluencers een online campagne voor, even voor de helderheid). Ik ben er al jaren fan van. Ook L.J. Veen kiest ervoor om jongeren aan te spreken, met romantische klassiekers bijvoorbeeld.
Met Bookinfluencers organiseerde ik zelfs een event voor deze klassiekers waarbij boektokkers langskwamen om over de boeken te praten. Ook vertelde illustator Ted Struwer over de omslagen en Murakami-vertaler Elbrich Fennema beantwoordde vragen over het vertalen van Norwegian Wood. Klassieke omslagen in een nieuw modern jasje, maar niet zó idioot cartoonesk als Penguin. De Gen Z’ers die er waren, waren enthousiast. En toegegeven, het idee dat je alle 10 in de kast kunt zetten op alfabet en dat er dan een bloesemtak doorloopt op de rug, is slim bedacht.
Wat zijn jouw favoriete klassiekers? Welke omslagen van hierboven spreken jou aan of juist totaal niet? Ik ben heel benieuwd.
PS: Deze video van booktuber Jack Edwards inspireerde me tot het maken van deze nieuwsbrief. Hij gaat in zijn video dieper in op de cartoon cover in het algemeen en op het lezen van romantische boeken.